Aan de raad
Barneveld, oktober 2023
Aanbieding
Tweede Tussenrapportage 2023
Hierbij bieden wij u de tweede Tussenrapportage 2023 aan met peildatum 1 augustus 2023. De tweede Tussenrapportage wordt in november in de raad tegelijk met de Programmabegroting 2024 behandeld. De tweede Tussenrapportage geeft een voorlopige eindprognose voor het lopende begrotingsjaar. Hierdoor kunt u zich een integraal beeld vormen tezamen met de Programmabegroting 2024. De tweede Tussenrapportage sluit aan op de uitgangspunten van de lopende Programmabegroting 2023. De geactualiseerde Programmabegroting 2023 (als gevolg van de eerste Tussenrapportage 2023) is steeds het vertrekpunt. Aan de hand daarvan geven we (verwachte) afwijkingen op financiën en beleid weer.
Ontwikkelingen op grondexploitaties worden in deze Tussenrapportage alleen tekstueel gegeven. De financiële doorrekening van de grondexploitaties vindt zoals gebruikelijk plaats bij de Jaarrekening 2023.
Bijgesteld geprognosticeerd resultaat Programmabegroting 2023
Naar aanleiding van de eerste Tussenrapportage 2023 is door u de Programmabegroting 2023 geactualiseerd. Daarbij was het de verwachting dat het geprognosticeerde resultaat over het jaar 2023 op € 2,7 miljoen (nadelig) zou uitkomen. Met deze tweede Tussenrapportage wordt het (verwachte) begrotingsresultaat bijgesteld naar € 5.5 miljoen (voordelig). De bijstellingen zijn merendeels incidenteel van karakter en hebben een totale omvang van € 8,2 miljoen (voordelig). De bijstellingen zijn onder andere het gevolg van :
- Lagere kosten voor de opvang en ondersteuning Oekraïense vluchtelingen;
- Vrijval van een voorziening De Burgt als gevolg positief jaarresultaat 2021;
- Lagere personeelsgerelateerde kosten (o.a. thuiswerkvergoeding en capaciteit);
- Vrijval van het projectbudget vervanging systemen
- Meer belastingopbrengsten;
- De algemene uitkering (effecten meicirculaire 2023).
Onderliggende ontwikkelingen die tot bijstelling leiden
Rapporteren op afwijkingen met betrekking tot beleid en financiën is uitgangspunt bij de rapportage. Die ziet u meer in detail toegelicht bij de vier afzonderlijke begrotingsprogramma’s. Als je dan meer uitzoomt en reflecteert op een rode lijn bij gesignaleerde afwijkingen en bijstellingen, dan zien wij de volgende onderliggende ontwikkelingen:
- Toegenomen grip op eigen kosten: basis op orde:
Het bij de Kadernota 2024 aangekondigde en gestarte interne proces gericht op realistisch begroten en strakkere beheersing van de budgetten werpt zijn vruchten af. Via een “stofkam-operatie” zijn alle budgetten doorgelicht. Hierdoor zijn middelen vrijgevallen en kosten teruggedrongen. - Nog steeds uitdagende internationale omstandigheden en verslechterde marktontwikkelingen: inflatie, stijgende rente en schaarste:
De gemeentelijke activiteiten worden onveranderd beïnvloed door deze omstandigheden. De combinatie van inflatie, oplopende rente en krapte op de arbeidsmarkt zorgt nog steeds voor vaker moeten uitstellen van activiteiten en bijstellen van budgetten. Tegelijkertijd zien we ook positieve signalen van beteugeling van de kosten en terugdringen van de schaarste. - Opvang binnen de gemeente van vluchtelingen:
De gemeente Barneveld heeft verantwoordelijkheid genomen als het gaat om het huisvesten van vluchtelingen via een nog te realiseren AZC. Daarnaast is het huisvesten van statushouders sterker toegenomen als gevolg van een verhoogde taakstelling. - Impact demissionaire status van de regering op de lokale opgaven:
Dit heeft onmiskenbaar zijn weerslag op het verder brengen van de lokale opgaven. Juist voor onderwerpen als woningbouw, landbouwtransitie, klimaat en bestaanszekerheid zijn nationale trajecten voor nu tot stilstand gekomen. Gelukkig zien we ook dat ondanks de val van het kabinet nog veel wetgevingstrajecten wel door kunnen gaan. Het geeft ons ook de kans om grote lokale opgaven verder voor te bereiden. Om vervolgens bij een nieuw regeerakkoord snel aan te kunnen haken. - Toegenomen complexiteit bij plannen en uitvoeren;Investeringen vergen steeds meer een onderlinge en vooral ook meerjarige afstemming. Dat kan leiden tot het vooralsnog niet door laten gaan van geplande activiteiten in 2023 en deze door te moeten schuiven. Ook de complexe regels en de veelheid aan samenwerkingspartners maken dat planningen uitlopen.
- Grillige overheidsfinanciering richting gemeenten: De financiering vanuit het Rijk richting gemeenten is grilliger geworden. Het zorgt ervoor dat gemeenten eerst aan voorkant uit “eigen zak” extra budget moeten reserveren voor kosten, die ze uiteindelijk later in het jaar alsnog door het Rijk via het gemeentefonds krijgen gecompenseerd. Denk aan de compensatie voor gestegen lonen en prijzen. Ook zien we de trend dat gemeenten onvoldoende structureel worden bekostigd via het gemeentefonds en juist meer krijgt opgedragen en vergoed via incidentele specifieke uitkeringen van het Rijk voor bepaalde taken. Dat geeft steeds meer schommelingen en onzekerheid over budget en maakt scherpe interne monitoring nodig en verklaart tevens veel afwijkingen in de rapportage.
Deze opsomming is zeker niet volledig, maar daagt ons allen uit om voortdurend goed te monitoren. Samen met de organisatie, maar juist ook samen met u. De geschetste ontwikkelingen maken dat we onveranderd scherp aan de wind moeten varen.
Vaststelling
De tweede Tussenrapportage 2023 bieden wij u hierbij aan. Wij stellen u voor :
- de gewijzigde budgetten per programma, zoals vermeld in de tweede tussenrapportage 2023 te autoriseren;
- in te stemmen met de toevoeging van het ontstane voordeel van €4.7 miljoen als gevolg van de Regeling Opvang Ontheemden Oekraïners aan de reserve Opvang en ondersteuning nieuwkomers in brede zin.
Burgemeester en wethouders van Barneveld,
W. Wieringa J. van der Tak
Secretaris Burgemeester
- Tweede tussenrapportage 2023